Žanočaje zdaroŭje: što treba viedać pra dabrajakasnyja ŭtvareńni i ryzyki raku
Palipy, kisty, mijomy, fibraadenomy — hetyja słovy časta vyklikajuć u žančyn tryvohu. Ale ci ŭsie ŭtvareńni sapraŭdy niebiaśpiečnyja? Hiniekołah Stanisłaŭ Sałaviej u intervju «Jeŭraradyjo» tłumačyć asablivaści ich uźniknieńnia, a taksama vyznačaje hrupy ryzyki raku hrudziej i mietady prafiłaktyki.

Takija ŭtvareńni, jak palipy, mijomy, kisty i fibraadenomy, jak tłumačyć Stanisłaŭ Sałaviej, uźnikajuć u vyniku harmanalna-zaležnych pracesaŭ, što źjaŭlajucca naturalnaj častkaj žanočaj fizijałohii. Padčas mienstrualnaha cykłu ŭ arhaniźmie adbyvajucca pastajannyja źmieny — rost tkanak (pralifieracyja), harmanalnyja ŭzdymy i spady. Kali nie adbyvajecca apładatvareńnie, hetyja fazy paŭtarajucca znoŭ i znoŭ.
Hetaja cykličnaść, padobnaja da pastajannaha pieraklučeńnia pamiž «hazam i tormazam», u peŭny momant moža dać zboj. U vyniku tkanki pačynajuć dzialicca bieskantrolna, što pryvodzić da ŭtvareńnia puchlin — jak dabrajakasnych, tak i złajakasnych.
Śpiecyjalist adznačaje, što navat dabrajakasnyja puchliny zdolnyja da biaskoncaha dzialeńnia. Adroźnieńnie tolki ŭ tym, što jany nie prarastajuć u susiednija tkanki i nie dajuć mietastazaŭ.
Asobna Sałaviej spyniajecca na endamietryjozie. Pavodle mierkavańnia niekatorych daśledčykaŭ, jon pavodzić siabie jak ankałahičnaje zachvorvańnie. Endamietryjoz moža raspaŭsiudžvacca pa arhaniźmie, utvarać adsievy, što pa sutnaści nahadvaje mietastazavańnie. Tamu niekatoryja śpiecyjalisty ličać endamietryjoz varyjantam sarkomy.
Hetaje zachvorvańnie patrabuje asabliva surjoznaha staŭleńnia, a taksama rańniaj dyjahnostyki i svoječasovaha lačeńnia.

Ci treba bajacca dabrajakasnych utvareńniaŭ?
Mijoma matki — heta raspaŭsiudžanaja źjava. Jana jość prykładna ŭ kožnaj treciaj žančyny ŭ 40—45 hadoŭ i amal u traciny da 35. Ale kali jana nie raście i nie vyklikaje simptomaŭ — heta nie padstava dla paniki. Za hetaj situacyjaj prosta treba nazirać.
Sam śpiecyjalist pryvodzić prykład: «U mianie jość palip u žoŭcievym puzyry. Jon nie raście, nie turbuje — značyć, niama sensu rabić apieracyju». Tak i ź mijomaj: kali jana siabie nijak nie prajaŭlaje — niama nieabchodnaści niešta ź joj rabić.
Ale kali jana pačnie raści abo vyklikać prablemy — heta papraŭnaja situacyja. Isnuje chirurhičnaje lačeńnie, jakoje moža vyrašyć prablemu. Tak, jość peŭnyja ryzyki (naprykład, spajki), ale heta nie katastrofa. Hałoŭnaje — nie bajacca, a svoječasova nazirać.
Sałaviej adznačaje, što źjaŭlajecca prychilnikam aralnych kantraceptyvaŭ. Niahledziačy na niekatoryja pabočnyja efiekty, jany źnižajuć ryzyki palipaŭ, hipierpłazii, kist jaječnikaŭ i navat pamianšajuć vierahodnaść niekatorych ankałahičnych zachvorvańniaŭ i nijak nie pavialičvajuć, jak raniej ličyłasia, kolkaść zachvorvańniaŭ na rak małočnaj załozy.

Rak hrudziej. Try hrupy žančyn i skryninhi dla ich
U 2022 hodzie rak małočnaj załozy staŭ najbolš raspaŭsiudžanym vidam raku siarod žančyn u 157 krainach. Za hety ž hod u śviecie było 2,3 miljona vypadkaŭ, ź jakich 670 tysiač žančyn pamierli. U krainach z vysokim uzroŭniem raźvićcia kožnaja 12-ja žančyna na praciahu žyćcia sutykniecca z hetym dyjahnazam.
Jak možna źnizić vierahodnaść zachvorvańnia? U pieršuju čarhu, pa słovach Sałaŭja, heta nazirańnie, jakoje dazvalaje svoječasova vyjavić chvarobu, kali jana całkam paddajecca lačeńniu. Naprykład, siońnia viadoma, što navat u pieryjad lačeńnia raku małočnaj załozy možna zrabić pierapynak, zaciažaryć, naradzić, karmić hrudźmi — i potym viarnucca da lačeńnia. Heta nie paharšaje prahnoz.
Jak padkreślivaje Sałaviej, heta nie mierkavańnie, a vynik daśledavańnia, praviedzienaha ŭ Italii i apublikavanaha ŭ minułym hodzie.
«Bolšaść rakaŭ małočnaj załozy možna vyjavić, kali my robim adnosna standartny skryninh»,
— davodzić Sałaviej i dzielić usich žančyn na try ŭmoŭnyja hrupy.
1. Žančyny biez spadčynnaj ryzyki
Kali ŭ siamji nie było vypadkaŭ raku małočnaj załozy, to pačynajučy z 45 hadoŭ nieabchodna rehularna prachodzić mamahrafiju.
Sałaviej padkreślivaje, što nielha spadziavacca vyklučna na samaabśledavańnie małočnych załoz. Pavodle daśledavańniaŭ, hety mietad dazvalaje vyjavić zachvorvańnie ŭ lepšym vypadku tolki na druhoj stadyi, kali šancy na poŭnaje vyzdaraŭleńnie ŭžo nižejšyja.
Akramia mamahrafii, isnuje jašče adzin dastupny mietad, zdolny vyjavić patałohii, — ultrahukavoje daśledavańnie (UHD) hrudziej. Choć UHD, naprykład, u ZŠA nie ŭvachodzić u standarty skryninhu (u adroźnieńnie ad mamahrafii), heta biaśpiečny, biazbolevy i dastupny instrumient, jaki časta vykarystoŭvajecca ŭ kliničnaj praktycy.
2. Žančyny ź siamiejnaj historyjaj, ale biez paćvierdžanych mutacyj
Hetaja hrupa pavinna pačać nazirańnie raniej i bolš časta, z čarhavańniem mamahrafii i MRT ź intervałam nazirańniaŭ raz u paŭhoda abo raz na hod.
U Hiermanii, pa słovach Sałaŭja, raniej isnavała praktyka: adniać 5 hadoŭ ad uzrostu, u jakim rak vyjaviŭsia ŭ blizkaha svajaka, i pačać nazirańnie z hetaha ŭzrostu.
3. Žančyny z paćvierdžanymi hienietyčnymi mutacyjami (BRCA1, BRCA2 i inšyja)
Dla ich mahčyma aktyŭnaje prafiłaktyčnaje lačeńnie, uklučajučy prafiłaktyčnuju mastektamiju (vydaleńnie hrudziej) abo avaryektamiju (vydaleńnie jaječnikaŭ), a taksama intensiŭnaje nazirańnie z dapamohaj sučasnych dyjahnastyčnych mietadaŭ.
Nie ŭsie žančyny ŭpisvajucca ŭ hetyja ramki. Byvajuć vypadki, kali rak uźnikaje raniej, čym pačynajecca skryninh. Naprykład, u žančyny va ŭzroście 37 hadoŭ, u jakoj u siamji nikoli nie było ankałohii. Skryninh jaje jašče nie zakranaje, ale chvaroba ŭžo prysutničaje. Takija vypadki vyklučać niemahčyma.
U 19-hadovaj dziaŭčyny hrudzi pavialičylisia z druhoha pamieru da siomaha. Mahčyma, pryčynaj stała pryščepka ad karanavirusa
Čamu tak šmat maładych chvareje na rak?
«Zaj, nu što tut saromiecca, davaj». Čytačka — pra svoj dośvied kantaktu ź biełaruskaj hiniekałohijaj
Harmanalnaja kantracepcyja i ryzyka raźvićcia raku: jakuju suviaź pakazali novyja daśledavańni
Ciapier čytajuć
Jak vypadkovaje znajomstva ŭ hiej-kłubie skončyłasia hučnym zabojstvam. Novyja detali pa spravie biełarusa, jaki 25 hadoŭ tamu zarezaŭ pradziusara ŭ Maskvie

Kamientary