Japoncy, kitajcy, niemcy majuć usiaho paŭtara miesiaca kanikuł.
Paśla taho jak u kancy žniŭnia Ministerstva adukacyi paviedamiła pra mahčymaje skaračeńnie školnych kanikuł na miesiac, hetaja navina nie sychodzić u ludziej ź jazykoŭ. I nie dziva: raskład navučalnaha hoda Biełaruś atrymała ŭ spadčynu ad Savieckaha Sajuza, i try miesiacy kanikuł letam — niedatykalny pryvilej. Jak spravy z praciahłaściu navučalnaha hoda ŭ inšych dziaržavach i ci ŭpłyvaje hety pakazčyk na jakaść navučańnia?
U «Kodeksie ab adukacyi» zaćvierdžana nie mienš za 30 dzion adpačynku ciaham navučalnaha hoda, a taksama 10-12 tydniaŭ letnich kanikuł. Miž tym bolšaść zamiežnych školnikaŭ siadajuć za party ŭ siaredzinie žniŭnia — pačatku vieraśnia i zakančvajuć zaniatki ŭ kancy červienia: u takich krainach, jak Aŭstryja, Kanada, Čechija, Danija, Słavakija, školniki adpačyvajuć letam kala 8–10 tydniaŭ. Rekardysty pa samych karotkich letnich kanikułach — Japonija, Aŭstralija, Hiermanija, Vialikabrytanija i Kitaj: tam školnikam vydzielena ŭsiaho kala šaści tydniaŭ letniaha adpačynku.Z ulikam taho, što navučalny hod u mnohich z hetych krain padzieleny na siemiestry i trymiestry (a nie čverci), ahulnaja kolkaść dzion adpačynku moža być mienšaj za biełaruskuju ŭ paŭtara razu. Trochmiesiačny pierapynak u zaniatkach zachavaŭsia ŭ asnoŭnym u byłych krainach SSSR: Litvie, Rasii, Ukrainie.
Pytańnie ŭ tym, ci paŭpłyvajuć takija reformy mienavita na jakaść navučańnia. Šmatlikija daśledavańni amierykanskich piedahohaŭ, natchnionyja pastajannymi prapanovami padoŭžyć adnosna karotki amierykanski navučalny hod, pakazali, što naŭprostaja karelacyja pamiž časam znachodžańnia vučnia ŭ škole i ŭzroŭniem viedaŭ praktyčna niezaŭvažnaja. Jakaść adukacyi zbolšaha zaležyć ad taho, jak vučyć, a nie jak doŭha heta rabić.
Z takim mierkavańniem zhodnyja i niekatoryja biełaruskija nastaŭniki: «Nichto nie choča abmiarkoŭvać hałoŭnyja pytańni — čamu i dla čaho vučać u škole, — kaža Jaŭhien Liviant, repietytar pa fizicy i matematycy, nastaŭnik vyšejšaj katehoryi. — Stvarajecca ŭražańnie, što śpiecyjalna prydumlajuć „prablemy“ (nasić školnuju formu ci nie, 10 ci 11 hadoŭ i h.d.), kab adciahnuć uvahu ad hałoŭnych pytańniaŭ: niajakasnych padručnikaŭ, niepradumanych navučalnych prahram, žudasnaha stanovišča nastaŭnikaŭ, jakija nie majuć anijakaj vahi ŭ našym hramadstvie.
Davajcie lepš abmiarkujem, čamu ŭ piedinstytuty nie iduć navat dvoječniki, davajcie pahavorym pra złačynnaść u škołach.Dyk nie, abmiarkoŭvajuć skaračeńnie školnych kanikuł. Na jakaść viedaŭ heta anijak nie paŭpłyvaje, bo heta pytańnie formy, a nie źmiestu adukacyi. Čynoŭniki imitujuć burlivuju dziejnaść, bo treba ž im niešta abmiarkoŭvać. A realna niešta vyrašać u školnaj adukacyi jany strašna bajacca».
«Treba źmianiać staŭleńnie da dziaciej, samu atmaśfieru škoły. Jana ahresiŭnaja, niaŭvažlivaja da dziciaci. Ad hetaha budzie bolš plonu, čym ad praciahłaści kanikułaŭ», — upeŭnienaja nastaŭnica historyi vyšejšaj katehoryi Natalla Illinič.
Navučalny červień, moža, i daść bolš času na vyvučeńnie matematyki i fiziki. Ale pakul u škole vykarystoŭvajucca takija padručniki, jak «Dapryzyŭnaja padrychtoŭka» V.Varłamava ci «Historyja Biełarusi» Ja.Novika, pakul škoła zaachvočvaje prostaje «zubreńnie» zamiest sučasnych mietodyk raźvićcia krytyčnaha myśleńnia, pakul piedahoh — heta adno dva ciažkija hady raźmierkavańnia, takija lubimyja Ministerstvam adukacyi bały CT naŭrad ci papaŭzuć uharu.
Praź dzieviać miesiacaŭ paśla vyzvaleńnia pamior palitviazień Valeryj Bohdan7
Kamientary