Польскія злотыя ўзору 1994 года за 20 гадоў абясцэніліся менш, як беларускі рубель за адзін толькі 2011 год
Ці нагадвае беларуская дэнамінацыя 2016 года польскую дэнамінацыю 1995-га? Піша Сяргей Лябецкі, Еўрапейская даследніцкая асацыяцыя «Oikonomos» (Вільня, Літва).
У чымсьці, безумоўна, нагадвае. Па-першае, у абодвух выпадках спроба перайсці да больш «стабільных грошай». У Польшчы гэта спроба была паспяховай. Па-другое, дэнамінацыя і там і тут у адносінах 10 000: 1. Трэцяе падабенства — банкноты для Польшчы ў 1994 і для Беларусі ў 2009 друкаваліся ў Англіі.
На гэтым падабенствы заканчваюцца.
Азначаныя дэнамінацыі праводзяцца ў прынцыпова розных умовах. У Польшчы ў 1994 годзе дэнамінацыя стала адным са складнікаў рынкавых рэформ. Пасля «шокавай тэрапіі» Бальцэровіча пачала будавацца сацыяльная рынкавая гаспадарка. Стабільныя грошы — адзін з яе важных прынцыпаў. Дарэчы, ў 1997 годзе была прынята канстытуцыя, у 20 артыкуле якой была запісана: «Сацыяльная рынкавая гаспадарка, якая абапіраецца на свабоду гаспадарчай дзейнасці, прыватную ўласнасць, а таксама на салідарнасць, дыялог і супрацоўніцтва сацыяльных партнёраў, з’яўляецца асновай эканамічнага строя Польскай Рэспублікі». Менавіта ў гэтым кірунку і шлі паспяховыя рэформы.
Прыватны сектар у Польшчы вырабляў у 1994 годзе ўжо больш за 50% ВУП і ў ім было занята больш за 60% працаўнікоў. Рынкавая ў аснове гаспадарка добра працуе менавіта калі інфляцыя нізкая (да 3—4 % ў год). Ад цэнтральнага банка не патрабуецца звышнамаганняў для гэтага.
Польскія злотыя ўзору 1994 года за 20 гадоў абясцэніліся менш, як беларускі рубель за адзін толькі 2011 год.
У Беларусі дэкларавана адсутнасць рэформаў ў бліжэйшай будучыні. Маўляў, і так ўсё добра працуе.
Эканоміка застаецца, па-ранейшаму, пераважна каманднай з дамінуючым дзяржаўным сектарам (каля 70%). У такіх умовах дэнамінацыя мае толькі псіхалагічны сэнс, што таксама вельмі важна, але не дастаткова.
Тут магчымыя два сцэнары развіцця падзей. Першы, найбольш верагодны: інфляцыя істотна не паменшае, і «нулі» зноў будуць нарастаць, а манеты можна будзе здаваць як лом каляровых металаў.
Камандная эканоміка патрабуе крэдытнай эмісіі для пераразмеркавання сродкаў на карысць неэфектыўных, але з пункту гледжання ўлады важных для народнай гаспадаркі прадпрыемстваў.
Другі сцэнар — спроба падавіць інфляцыю рознымі даступнымі сродкамі. Ва ўмовах каманднай эканомікі гэта прывядзе да значнай рэцэсіі, то бок спаду, які і без таго ёсць і будзе працягвацца з-за эканамічных праблем Расіі ў сувязі з падзеннем цэны на нафту.
Акрамя ўмоў, беларуская дэнамінацыя адрозніваецца і ў тэхнічным плане.
У Польшчы на першым этапе, з 1 студзеня 1995 г. уводзіліся толькі новыя манеты і дробныя банкноты 10, 20 і 50 злотых. Буйныя банкноты былі ўведзеныя толькі ў ліпені 1995 года. Гэта была зроблена, каб непазбежныя памылкі не прыводзілі да значных страт у грамадзян. Такі досвед можна было б выкарыстаць і на Беларусі, але пакуль што плануецца ўводзіць усе наміналы новых грошай адразу.
Такім чынам, беларуская дэнамінацыя 2016 мае падабенства ў некаторых дэталях да польскай дэнамінацыі 1995 года, але праводзіцца ў прынцыпова іншых умовах адсутнасці рэформаў. Гэта, найбольш імаверна, прывядзе толькі да кароткатэрміновага псіхалагічнага эфекту.
Каментары