Учора тэлегледачы заўважылі ў перадачы тэлеканала Беларусь да 100-годдзя БССР карту рэспублікі, што супадае з этнаграфічнымі межамі рассялення беларусаў на пачатак ХХ стагоддзя: ад Вільні за Смаленск.
«На тэлеканале Беларусь-1 паблыталі, — патлумачыў «Нашай Ніве» гісторык нацыянальнага руху Анатоль Сідарэвіч. — Яны, мусіць, узялі за аснову сваёй карцінкі карту Беларускай Народнай Рэспублікі, выпушчаную яе ўладамі».
Пры першым абвяшчэнні БССР — тады яе называлі ССРБ — Вільню і прылеглыя раёны не ўключалі, бо яшчэ ў снежні 1918 года бальшавікі стварылі Літоўскую Савецкую Рэспубліку, куды Вільня і мела ўвайсці, патлумачыў гісторык. З гэтай рэспублікай БССР пасля аб'ядналі ў нядоўгавечны Літбел.
А вось Смаленск у першую ССРБ, сапраўды, уваходзіў. Менавіта ў Смаленску, у тыле занятай бальшавікамі тэрыторыі, і быў выпушчаны «Маніхвэст» аб стварэнні беларускай савецкай дзяржавы, у процівагу «буржуазнай» Беларускай Народнай Рэспубліцы. Вось як акрэслівалі тэрыторыю новай дзяржавы: «Основным ядром белорусской республики считаются губернии: Минская, Смоленская, Могилевская, Витебская и Гродненская с частями прилегающих к ним местностей соседних губерний, населенных по преимуществу белорусами. Таковыми признать: часть Ковенской губернии Ново-Александровского уезда, Вилейский уезд, часть Свентянского и Ошмянского уездов Виленской губернии [сама Вільня не — НН], Августовский уезд бывшей Сувалковской губернии, Суражский, Мглинский, Стародубский и Новозыбковский уезды Черниговской губернии. Из состава Смоленской губернии могут быть исключены уезды: Гжатский, Сычевский, Вяземский и Юхновский, а из Витебской губернии части уездов Двинского [цяпер Даўгаўпілс у Латвіі], Режицкого [цяпер Рэзэкнэ ў Латвіі] и Люцинского».
Пасля наступу польскіх войскаў Масква спачатку аб’яднала ССРБ з Літоўскай Савецкай Рэспублікай у так званую Літоўска-Беларускую Савецкую Рэспубліку на чале з літоўскім камуністам Міцкявічусам-Капсукасам. Пасля яе ліквідавалі, а на занятай бальшавікамі тэрыторыі стварылі — другі раз — БССР, але ў выглядзе недагрызка Мінскай губерні, шасці паветаў. Праўда, цягам 1920-х беларускім нацыянал-камуністам удалося дабіцца далучэння Віцебска, Магілёва і Гомеля. А ў 1939-м дадалася Заходняя Беларусь. Праўда, Сталін, каб схіліць на свой бок Літву, перадаў ёй Вільню — старадаўнюю сталіцу Вялікага Княства і цэнтр беларускага адраджэння. Затое Беларусі дастаўся Брэст, на які прэтэндавалі ўкраінцы.
Так устанавіліся межы сучаснай Беларусі, які цяпер цвёрда замацаваныя міжнароднымі дамовамі.
Цяпер чытаюць
Ціханоўскі патлумачыў, чаму ён так паводзіў сябе ў Нью-Ёрку96
Каментары