Лукашэнку, і гэта відавочна, вельмі хочацца дыялога з Еўропай, але толькі такога, пры якім будуць створаныя ўмовы для яго наступных крокаў на шляху пажыццёвага прэзідэнтцва.
Сёння ўплывовая польская газета «Gazeta Wyborcza» апублікавала артыкул лідэра аб’яднаных дэмакратычных сіл Беларусі Аляксандра Мілінкевіча «Дыялог з Еўропай гэта манеўр Лукашэнкі». Прапаноўваем Вашай увазе гэты тэкст:
У Еўропе некаторыя палітыкі мараць, распрацоўваюць і агучваюць новы падыход да Беларусі: «больш хітраваты» і «больш рэалістычны»: Захад перастае спрабаваць ізаляваць Лукашэнку і прапаноўвае яму замест гэтага здзелку. Фактычна размова можа ісці пра тое, каб пакінуць Лукашэнку ва ўладзе, але ўжо ў якасці саюзніка Захада, а не Крамля. Такі своеасаблівы Азербайджан на ўсходняй мяжы ЕС.
У Еўропе падлічылі, што могуць сабе дазволіць на такую «больш хітраватую» гульню, бо прытрымліваюцца меркавання, што пазіцыі Лукашэнкі крытычна пахіснуліся. Маўляў, Лукашэнка загнаны ў тупік і стаіць перад выбарам: паглыбленне эканамічнага крызісу і ў выніку згода на статус марыянеткі Крамля, ці нават страта Беларуссю незалежнасці; альбо палітычны дыялог з Захадам, пэўныя вымушаныя крокі ў накірунку дэмакратызацыі краіны і ў выніку падтрымка з боку Еўропы па нейтралізацыі ціску з боку Расіі.
Беларусам няма сэнсу цешыцца ілюзіямі – Еўропа зацікаўленая ў пабудове такога фармату стасункаў з афіцыйным Мінскам, які б забяспечваў яе, Еўропы, інтарэсы – гэта і барацьба з нелегальнай міграцыяй, наркатрафікам, і, перш за ўсё, інтарэсы ў няспынным функцыянаванні беларускага транзітнага карыдору. Так сталася, што сёння ў Мінску для Еўропы зышліся разам беларускае пытанне і энергетычная бяспека, камфортнае жыццё еўрапейцаў, іх дабрабыт. Гарантыі ўсяго гэтага некаторыя еўрапейскія палітыкі здольныя бачыць нават у дыктатары Лукашэнку, але ў стабільным і падкантрольным. Забываючы толькі, што не бывае стабільных дыктатараў. Дыктатары з прыроды сваёй не могуць быць надзейнымі партнёрамі.
Лукашэнка са свайго боку прыкладае намаганні, каб падштурхнуць Захад да крокаў насустрач яго дыктатуры. Лукашэнка выкарыстоўвае ціск з боку Расіі дзеля таго, каб палохаць Захад перспектывай пашырэння мяжы Расіі да Брэста. Гэта азначае пашырэнне і расійскай ваеннай інфраструктуры. А таксама, азначае адпаведныя змены у самой Расіі, якія не абавязкова будуць выгадныя Захаду. Лукашэнка імкнецца стварыць і пашырыць на Захадзе меркаванне, што яго рэжым – «меншае зло за Расію да Брэста». Паводле ягонай логіцы, Захад павінен прызнаць яго легітымным партнерам і пайсці на актывізацыю палітычных кантактаў, пашырэнне эканамічнага супрацоўніцтва без вылучэння патрабаванняў такіх як вызваленне палітычных вязняў і ўвогуле без напамінаў пра правы чалавека ў нашай краіне. Гэта выразна прагучала ў недаўнім інтэрв’ю Die WELT.
Насамрэч усе гэтыя намёкі Еўропе аб супрацоўніцтве Лукашэнку патрэбныя толькі дзе захавання рэжыу асабістай улады. Ён вырашае шэраг унутрыпалітычных задач.Імкнецца кансалідаваць кіруючую эліту, якая з уласных эканамічных інтарэсаў зацікаўленая не пусціць у Беларусь ні Расію, ні Захад. Ён набірае балы ў гульні з электаратам, выступаючы ў ролі абаронцы ад расійскіх алігархаў і звязанага з імі Крамля. Ён думае пра тое, як заляцаючыся да Еўропы, змусіць Расію вярнуцца да былога фармату адносінаў, калі Масква плаціла салідную цану за выкананне Лукашэнкам ролі стратэгічнага саюзніка.
Але ў той час, калі ўвага грамадства прыцягнутая да нафтагазавай эпапеі, узмацняецца жорсткасць палітычнага рэжыму. Працягваюцца рэпрэсіі адносна актывістаў апазіцыйных арганізацыяў, незалежных журналістаў, дзеячоў незалежных прафсаюзаў.
Нараджаецца натуральнае пытанне: а ці не адбярэ беларускае грамадства, яго прадэмакратычная частка, у тым ліку, тыя людзі, якіх білі і б’юць, кідалі і кідаюць у турмы, якія страцілі сваіх родных, гэты «больш хітраваты» і «больш рэалістычны» падыход, як здраду? Адказ – адзназначны.
У гэтай сітуацыі для Еўропы, і ў першую чаргу для нашай суседкі – Польшчы, памылкова меркаваць, што напружаныя адносіны рэжыма Лукашэнкі з Расіяй стануць штуршком да дэмакратызацыі Беларусі. Еўрапейскі саюз павінен, урэшце рэшт, скласці стратэгію дапамогі дэмакратычным зменам у Беларусі, стратэгію супрацоўніцтва з прадэмакратычнай часткай грамадства, якая з’яўляецца адзіным надзейным перпектыўным партнерам для Еўропы.
Пра сур’ёзнасць намераў і ўнутраных магчымасцяў рэжыму Лукашэнкі весці дыялог з Еўропай можна будзе казаць толькі пасля выканання шэрагу ўмоваў. Перш за ўсё, Лукашэнка павінен вызваліць усіх палітычных вязняў. Павінен даць свабоду прэсе і стварыць магчымасці дзеля бесперашкоднага існавання і развіцця палітычных партый. Правесці следства, адхіліць з пасадаў і аддаць пад суд тых, хто датычны да палітычных знікненняў у Беларусі. Спыніць рэпрэсіі ў дачыненні да актывістаў апазіцыйных арганізацый. Без выканання гэтых умоваў, любыя саступкі Захада будуць весці толькі да захавання ў цэнтры Еўропы жорсткага аўтарытарнага рэжыму.
Дзеля канкрэтнага дыялогу з Захадам Лукашэнка павінен вырашыцца на змены ў Беларусі, якія пагражаюць не толькі яго асабістым інтарэсам, але і інтарэсам яго найбліжэйшага атачэння. Таму, пакуль Лукашэнка будзе знаходзіцца пры ўладзе ў Беларусі, верагоднасць нармалізацыі стасункаў з Беларуссю абсалютна выключана.
Каментары