Журналісты Financial Times правялі расследаванне аб «доме скрадзеных iPhone» у кітайскім Шэньчжэне.
Выкраданне мабільных тэлефонаў стала глабальнай праблемай, якая падсілкоўвае ценявы рынак выкарыстанай электронікі. У буйных гарадах, такіх як Лондан, Парыж і Нью-Ёрк, выпадкі крадзяжоў пачасціліся.
Паводле даных лонданскай паліцыі, у 2025 годзе гэты від злачынстваў у брытанскай сталіцы ператварыўся ў індустрыю з абаротам £50 мільёнаў у год. Толькі за адзін тыдзень паліцыя канфіскавала 1000 скрадзеных прылад і арыштавала 230 чалавек. Ахвяры крадзяжоў нярэдка выяўляюць, што іх тэлефоны трапляюць на рынкі далёкіх краін, такіх як Кітай, дзе квітнее гандаль выкарыстанымі прыладамі.
На відэа — затрыманне лонданскай паліцыяй злачынцы на электравеласіпедзе, які на працягу дня ў 24 чалавек скраў тэлефоны.
У якасці прыкладу «падарожжа» скрадзенай тэхнікі з аднаго пункта свету ў іншы Financial Times прыводзіць выпадак брытанскага прадпрымальніка Сэма Амрані — лонданскага бізнэсмена і заснавальніка кампаніі pass_by, якая займаецца геапрасторавым аналізам для рытэйлу.
Аднойчы вечарам у Кенсінгтоне (Лондан) двое мужчын на электравеласіпедах вырвалі з рук Амрані iPhone 15 Pro, якому было ўсяго чатыры месяцы. Сэм вырашыў прасачыць шлях тэлефона: спачатку прылада апынулася ў рамонтнай майстэрні за вакзалам Мэрылебон, затым перамяшчалася па Лондане. Праз тыдзень сігнал ад тэлефона з’явіўся ў Коўлуне (Гонконг), а неўзабаве ён «асеў» у раёне Хуацянбэй у Шэньчжэне.
«Гэта было хутка, арганізавана і мэтанакіравана», — адзначыў Амрані. Пасля публікацыі сваёй гісторыі ў LinkedIn ён даведаўся, што падобныя выпадкі здараюцца з трывожнай рэгулярнасцю.
Рынак Хуацянбэй: што прадаюць і хто пакупнікі
У раёне Хуацянбэй у горадзе Шэньчжэнь, на плошчы ў 3 квадратныя кіламетры, размешчаны сотні невялікіх крамаў і некалькі гандлёвых цэнтраў, што спецыялізуюцца на электроніцы.
Сярод іх — Feiyang Times Tower, сціплы шэра-карычневы будынак з прапагандысцкімі банерамі, які карыстальнікі Reddit, X і спецыялізаваных форумаў называюць «The stolen iPhone building» — «будынак скрадзеных айфонаў».
Тут прадаюць як законныя trade-in прылады, здадзеныя ў крамах на Захадзе, так і тэлефоны, якія, верагодна, былі скрадзеныя. Гандляры з раёна Хуацянбэй кажуць, што могуць знайсці пакупніка на любую частку прылады.
На мясцовых рынках запатрабавана ўсё — ад экранаў і мікрасхем да медных элементаў і друкаваных плат. Больш за тое, нават пластык ад карпусоў не прападае дарма — яго ахвотна скупляюць для пераплаўкі і наступнага выкарыстання, напрыклад, пры вытворчасці пластыкавых бутэлек.
Feiyang Times вылучаецца акцэнтам на замежныя мадэлі iPhone. Яны маюць два галоўныя перавагі перад кітайскімі iPhone: доступ да сусветных крамаў прыкладанняў і, у выпадку амерыканскіх мадэляў, абмежаваных выкарыстаннем SIM-карт пэўных сетак, ніжэйшыя цэны.
Увечары гандлёвыя шэрагі ажываюць: пакупнікі з Кітая і іншых краін глабальнага Поўдня гандлююцца за аптовыя партыі.
Прадаўцы прапануюць «усе віды тэлефонаў», уключаючы заблакаваныя, якія, паводле іх слоў, маюць сваю «рыначную цану», хоць аб паходжанні прылад яны кажуць неахвотна.
Напрыклад, Білал Хан з Пакістана спецыяльна шукаў 300 SIM-locked iPhone, каб прадаць іх у сваёй краіне, дзе такія тэлефоны выкарыстоўваюць для здымкаў фота і відэа, падключэння да Wi-Fi і гульняў. Такія тэлефоны, прывязаныя да аператараў ЗША, абкладаюцца ў Пакістане ніжэйшымі імпартнымі пошлінамі. Мунір з Лівіі планаваў купіць ад 100 да 200 iPhone 13 Pro Max, каб зарабіць каля $70 на кожным пры перапродажы.
Як тэлефоны трапляюць у Шэньчжэнь
Скрадзеныя тэлефоны з Еўропы і ЗША трапляюць у Шэньчжэнь праз наладжаную сістэму паставак. Першым звяном з’яўляецца Ганконг — порт свабоднага гандлю без падаткаў на імпарт і экспарт.
У раёне Квун Тонг, у будынку па адрасе 1 Hung To Road, працуюць сотні аптавікоў, што гандлююць выкарыстанымі тэлефонамі. Тут прылады, уключаючы заблакіраваныя iCloud, сартуюць, адзначаюць як «Has ID» (з блакіроўкай) або «No ID» (без блакіроўкі) і прадаюць на аўкцыёнах праз WhatsApp і іншыя платформы.
Гандляры з Шэньчжэня ездзяць туды, каб агледзець партыі тэлефонаў, а затым купляюць іх на анлайн-аўкцыёнах. Ганконг, як порт свабоднага гандлю, адыгрывае ключавую ролю, дазваляючы пазбягаць высокіх пошлін у мацерыковым Кітаі.
Журналісты Financial Times паразмаўлялі з Кевінам Лі, прадаўцом тэлефонаў з Шэньчжэня, які наведаў будынак у Квун Тонгу і папрасіў называць яго англійскім імем.
Ён патлумачыў, што прыбытак ад тэлефонаў з iCloud-блакіроўкай (азначаных як «Has ID») залежыць ад іх куплі па нізкай цане — прыкладна на 70% танней, чым разблакіраваныя прылады. Такія тэлефоны разбіраюць на часткі і прадаюць у Шэньчжэне з невялікім прыбыткам.
«Тэлефоны з ID, верагодна, скрадзеныя або выхапленыя з рук уладальніка ў ЗША. Іх прадаюць у Ганконг, а потым у іншыя краіны, уключаючы Блізкі Усход», — сказаў Лі.
Невялікія партыі перавозяць праз мяжу ў ручной паклажы, а для буйных партый патрабуюцца «спецыялізаваныя лагістычныя кампаніі». Іншыя спосабы абыходу кітайскіх падаткаў на электроніку ўключаюць хаванне прылад у аўтамабілях або супрацоўніцтва з кантрабандыстамі, аб чым сведчаць абвесткі ў кітайскіх сацыяльных сетках.
Лі настойваў, што прадаўцы не могуць узламаць тэлефоны, абароненыя паролямі. Але паведамленні ў заходніх сацсетках сведчаць, што многія, у каго скралі тэлефоны, атрымліваюць паведамленні ад людзей з Шэньчжэня з просьбамі або пагрозамі выдаліць даныя з прылад і адключыць іх ад Find My iPhone.
«Для тэлефонаў з ID мала рынкаў збыту, — сказаў Лі. — Але ў Шэньчжэне ёсць попыт… Гэта велізарны рынак».
Цяпер чытаюць
Пяткевіч: Сацыяльная сфера — яшчэ і эканоміка. А ў культуры людзі хацелі б, каб было, як у іншых краінах13
Каментары