Нядаўна ўлады чарговы раз паднялі пытанне аб школьным харчаванні. На гэты конт на адным з нарад выказаўся нават Аляксандр Лукашэнка. Ён сказаў, што ў сталоўках занадта шмат адходаў, і пацікавіўся: калі будуць карміць так, каб было смачна і ежа не астывала? Па выніках той сустрэчы вельмі хутка было распрацавана новае меню, якое назвалі «эксперыментальным». Сутнасць у тым, што цяпер ежа павінна быць набліжана па смаку да хатняй. Журналісты Onliner вызналі, як цяпер кормяць дзяцей, ці будуць у буфетах любімыя нагетсы і бургеры, і нават паспрабавалі стравы з дзіцячага меню.
«Блінчыкі дзецям вельмі спадабаліся»
З намеснікам старшыні камітэта па адукацыі Мінгарвыканкама Глебам Лаўрыновічам журналісты сустракаюцца ў гімназіі №36. Прыкладна праз 15 хвілін прагучыць званок на другі перапынак і сталоўку запоўняць дзеці. А пакуль тут ціха і дзяжурныя без спешкі накрываюць сталы.
— Гэта не першы выпадак, калі мы ўдасканальваем наша меню, адштурхоўваючыся ад смакавых пераваг школьнікаў. Падобную працу мы праводзілі і ў 2023 годзе — тады таксама дадавалі новыя стравы, — кажа Глеб Лаўрыновіч. — Што тычыцца цяперашняга года, зараз мы надалі больш увагі тым пазіцыям, якія лепш за ўсё прымаюць школьнікі. Аднак прынцыпова новых страў у меню не з'явілася — усё гэта ўжо было, мы проста іх дапрацавалі і вырашылі даваць часцей.
У меню пачатковай школы дадалі блінчыкі з тварагом і сырнікі. У рамках мінулагодняга пілотнага праекта дзецям вельмі спадабаліся пельмені, і мы іх таксама вярнулі. А з сняданкаў пастараліся прыбраць тое, што дзецям падабалася менш — напрыклад, катлету. Многія дзеці снедаюць дома, і ім не хочацца паўтараць такі ж прыём ежы. Мы стараемся даваць тое, што падабаецца дзецям больш за ўсё.
І ўжо можна з упэўненасцю сказаць, што такія стравы, як блінчыкі і гарачыя бутэрброды з сырам, прыйшліся школьнікам па смаку: працэнт адходаў знізіўся. Ён мінімальны і па гэтых пазіцыях складае не больш за два працэнты.
Што тычыцца больш дарослых дзяцей, навучэнцаў з 5‑га па 11‑ы клас, яны атрымліваюць абед. Іх меню істотна не змянілася, але мы пастараліся дадаць туды тое, што раней не давалі — напрыклад, тыя ж блінчыкі і тварожную запяканку. Гэтыя стравы былі вельмі добра ўспрыняты старшакласнікамі. Шматразовыя выезды па школах паказалі, што дзеці задаволены такім харчаваннем і адгукаюцца аб ім станоўча.
Асноўная прэтэнзія, агучаная кіраўніком дзяржавы, тычылася вялікай колькасці адходаў. І наша абноўленае меню ўжо паказвае вынік — аб'ём адходаў значна зменшыўся. Зразумела, без іх не абысціся: ёсць дзеці, якія нешта не ядуць. Але, паўтаруся, адходаў стала істотна менш — не больш за 8—10 працэнтаў.
Як прымаецца рашэнне, якія стравы дадаваць у меню? Для гэтага сярод вучняў і іх бацькоў праводзяць анкетаванне. Падчас яго школьнікі разам з бацькамі дзяліліся сваімі пажаданнямі і запісвалі стравы, якія хацелі б бачыць у школьнай сталовай часцей за ўсё. Як расказала намеснік дырэктара гімназіі №36 па выхаваўчай рабоце Кацярына Фурс, некаторыя сярод іншага ўпісалі нагетсы і гамбургеры. Але ад такіх прапаноў усё ж вырашана было адмовіцца.
— У школе мы імкнемся прывіваць ідэю правільнага харчавання, якое павінна пазітыўна ўплываць на здароўе дзяцей. А пра бургеры і крылцы такое не скажаш. У меню яны наўрад ці з'явяцца, — кажа Глеб Лаўрыновіч.
— Стараецеся прапаноўваць стравы, максімальна падобныя на хатнюю ежу?
— Такая ідэя ёсць. Мы хочам, каб дзеці елі тое, што гатуюць ім дома. Але ў сем'ях ёсць свае традыцыі. Мы заўсёды кажам: як дома ў нас не будзе, аднак мы да гэтага імкнемся.
«Блінчыкі з тварагом — галоўны хіт»
Тым часам на кухні ўжо заканчваюць гатаванне да другога перапынку — сёння школьнікам прапаноўваюць блінчыкі з тварагом і шакаладным соусам, а таксама пюрэ з запечанай курыцай. Як кажа загадчык вытворчасці Аліна Скакун, у меню стала менш мясных страў, а старшакласнікам цяпер часцей падаюць бліны, запяканкі, сырнікі і адбіўныя.
— А які цяпер галоўны хіт з усяго пералічанага? — уточняю ў Аліны.
— Блінчыкі з тварагом альбо фруктовым пюрэ. Акрамя гэтага, добра ядуць сырнікі і курачку «Апетытную» з пюрэ. Што школьнікам не падабалася? Не любілі бульбяную бабку, тушаную бульбу. Гэтыя пазіцыі з меню прыйшлося прыбраць.
Перад кожнай падачай ежу тэстуе бракеражная камісія — супрацоўнікі школы і харчаблока, якія спрабуюць стравы, ацэньваюць іх знешні выгляд і якасць прыгатавання. Калі ўзнікаюць нейкія пытанні, камісія можа не дапусціць ежу да раздачы. Падобнае, як нам расказалі, здаралася, але вельмі рэдка.
Як выглядае рацыён школьніка?
Журналісты вывучылі прыкладны двухтыднёвы рацыён школьнікаў на асенні перыяд. Вось толькі некаторы пералік страў (без уліку падоўжанкі).
- — Блінчыкі з тварагом або яблыкам і карыцай.
- — Сырнікі.
- — Запяканка.
- — Плоў.
- — Адварныя сасіскі
- — Пельмені.
- — Маннік «Школьны».
- — Катлета «Папараць».
- — Курачка «Апетытная».
- — Запечаныя бутэрброды.
- — Катлета «Рыбка залатая».
- — Фруктовае пюрэ.
- — Шашлычок «Школьны».
- — Гарніры: грэчневая каша, пюрэ, запечаная бульба.
Крыху пазней таксама пакаштавалі абед. Нараканняў ён не выклікаў. Быў цёплым і сытным. Што цікава, раней дзецям гатавалі курынае філе, але яно здалося сухім, і цяпер курыцу «Апетытную» гатуюць з больш сакавітай мякаці сцягна, без костачкі.
«Прэтэнзій з нагоды халоднай ежы не атрымліваем»
Адна з прэтэнзій, якую выказвалі школьнікі і бацькі, — халодная і астылая ежа. Як расказаў Глеб Лаўрыновіч, гэта пытанне таксама ўдалося вырашыць.
— У мінулым годзе Міністэрства адукацыі запусціла чат-бот у Telegram, прысвечаны пытанням школьнага харчавання. І ў яго сапраўды паступалі скаргі ад бацькоў, звязаныя з халоднай і астылай ежай. Але за апошнія два тыдні падобных прэтэнзій мы пакуль не атрымліваем. За кошт чаго вырашылі гэтае пытанне? Мы пастараліся скараціць у школах час, які адводзіцца на тое, каб накрыць на стол.
«Многае залежыць ад звычак у сям'і. Калі дома не гатуюць кашы, то ў школе дзеці іх есці не будуць»
На гадзінніку 10:45, і сталоўка паступова запаўняецца вучнямі 5‑х і 6‑х класаў. Да іх асаблівая ўвага: па назіраннях, менавіта дзеці з гэтых паралеляў чамусьці ядуць менш за астатніх.
— Наступнымі прыйдуць старшакласнікі. Яны дакладна з'ядуць усё — нічога не застанецца, — расказалі ў сталовай школы.
Хтосьці адразу пабег у буфет за коржыкамі і прысмакамі, а хтосьці пачаў абедаць. Многія з'ядалі порцыі цалкам, але былі і тыя, хто да курыцы нават не дакрануўся: крыху пакалупалі відэльцам пюрэ і пайшлі адносіць талерку.
— На гэта ўплывае ў тым ліку тое, што дзеці ядуць дома. Бо ў першую чаргу менавіта ў сем'ях фарміруюцца смакавыя перавагі, — кажа Глеб Лаўрыновіч. — І калі дома бацькі не гатуюць грэчку ці іншыя кашы, то і ў школе дзіця адпаведна есці іх не будзе.
Колькі яшчэ прадоўжыцца эксперымент? Першапачаткова планавалася, што тэставаць меню будуць на працягу двух першых тыдняў другой чвэрці, аднак пазней пробны перыяд вырашылі прадоўжыць.
— Па ўзгадненні з вышэйстаячымі дзяржорганамі мы прынялі рашэнне адпрацаваць новае сфарміраванае меню да канца чвэрці. Адпаведна, меню на трэцюю чвэрць мы пастараемся зрабіць максімальна здавальняючым для школьнікаў. Магчыма, з'явіцца яшчэ нешта новае, бо абсалютна аднолькавым меню быць не можа. І дарослым, і дзецям хочацца разнастайнасці, таму стравы трэба мяняць, каб яны не прыядаліся.
Каментары
Ну пра бабку яшчэ паверу, яна ня ўсім даспадобы. Але пра тушаную бульбу зьдўіўляе. За маім часам тушаная бульба зь мясам (з тушонкаю, напэўна) была адзінаю страваю, якую елі абсалютна ўсе.